شبکه ایران/ محمد علی همدانی- چگونگی بکارگیری منافع و مدیریت عوامل و شرایط ملی و (برمبنای) تنظیم مناسبات و ترتیب روابط کشور با دیگر کشورهاو مجموعه عوامل، عناصر و شرایط محیط خارجی کشور، به منظور تأمین منابع و تحقق اهداف ملی جمهوری اسلامی ایران به عنوان راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تعریف شده است(1)
تنظیم راهبرد سیاست خارجی به منظور تعامل منطقه‌‌ای (به خصوص با ملت‌ها) و تبین صحیح و کامل از اندیشه‌های و آرمان‌های نظام اسلامی ایران به عنوان ام القرئ کشورهای مسلمان با توجه به ویژگی خاص محیط خارجی و بخصوص فرصت‌ها و آسیب‌های که این عمل در پی دارد از اهمیت والای برخودار است. به طور کلی راهبردهای دولت عدالت محور در خصوص تعامل و اثرگذاری بر کشورهای اسلامی می‌توان در حمایت از گروهای مقاومت اسلامی تبین کرد.(2) بر این اساس راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به منظور الگوسازی برای کشورهای اسلامی به شرح ذیل می‌باشد:

1. گفتمان"مقاومت" کلید تحقق خاورمیانه جدید

نظام جمهوری اسلامی ایران، براساس مبانی مکتبی و اصول قانون اساسی، از آغاز شکل گیری، علی رغم مشکلات متعدد داخلی و خارجی، بر حمایت مادی و معنوی از جریان مقاومت اسلامی و نهضت‌های آزادی بخش تأکید زیادی داشته و در این راه هزینه‌هایی را نیز پرداخته است(3).پشتیبانی از مسلمانان در بند ظلم یکی از شعارهای محوری جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس تا کنون بوده است. هرچند در برهه‌ای از زمان با روی کار آمدن دولت‌های منفعل این آرمان زیر پای غرب زدگان قرار می‌گیرد اما بینش رهبران جمهوری اسلامی همواره بر حمایت از مظلومی جهان استوار بوده است. در همین رابطه امام خمینی(ره) می‌فرمایند:
«دفاع از نوامیس مسلمین و دفاع از بلاد مسلمین و دفاع از همه‌ی حیثیات مسلمین، امرى است لازم و ما باید خودمان را براى مقاصد الهى و دفاع از مسلمین مهیا کنیم و خصوصاً در این شرایطى که فرزندان واقعى فلسطین اسلامى و لبنان - یعنى حزب اللَّه - و مسلمانان انقلابى سرزمین غصب شده و لبنان با نثار خون و جان خود فریاد «یاللمسلمین» سر مى‏دهند، با تمام قدرت معنوى و مادى، در مقابل اسرائیل و متجاوزین بایستیم و در مقابل آن همه سفاکی‌ها و ددمنشی‌ها مقاومت و پایمردى کنیم و به یارى آنان بشتابیم و سازشکاران را شناسایى و به مردم معرفى کنیم...»[4]
تبین این راهبرد از منظر قانون اساسی به این صورت است که اصول و قوانین نظام جمهوری اسلامی، از آموزه‌های دین مبین اسلام سرچشمه می‌گیرد، جمهوری اسلامی ایران از بدو شکل گیری تاکنون، اهداف خود را بر برپایی حکومت اسلامی در ایران منحصر نکرده، بلکه خود را به آزادی و بیداری سایر ملل مظلوم جهان و حمایت از حقوق آنان مکلف می‌داند. بر اساس تحقق عملی حاکمیت ملی، دولت به نمایندگی از تمام افراد مردم، موظف به ایفای «تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان» است. به همین دلیل، ضمن آن که «موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد»، در اعمال سیاست خارجی، «دفاع از همه مسلمانان را» باید وجهه همت خود سازد(5) برای تبین بهتراین امر می‌توان به چند نمونه خاص اشاره کرد. در چندین اصل از اصول قانون اساسی از جمله اصول: «3، 11، 14، 152، 154، 155 و...» حمایت از تمام مستضعفین جهان «و نه تنها مسلمانان»، جزو تکالیف دولت اسلامی ایران قرار گرفته است.(6)

1.1 مقاومت اسلامی در فلسطین
حمایت از مبارزین فلسطینی یکی دیگر از شاخص‌های بیداری اسلامی است که مقام معظم رهبری در این باره می‌فرمایند:« نکته‌‌ى (دیگر) آن است که درستى مسیر نهضتهاى بیدارى اسلامى را از جمله باید در موضعگیرى آنان در قبال مسئله‌‌ى فلسطین جستجو کرد. هر کس شعار آزادى قدس شریف و نجات ملت فلسطین و سرزمین فلسطین را نپذیرد یا به حاشیه ببرد و به جبهه‌‌ى مقاومت پشت کند، متهم است. امت اسلامى باید در همه جا و همه وقت، این معیار و شاخصِ نمایان و اساسى را در مدنظر داشته باشد.»(7)
باتوجه به شعارها، رویکردها و اصول سیاست خارجی دولت احمدی نژاد مبتنی بر عدالت در روابط بین الملل، مهروزی، پایداری بر اصول ، مقابله با تک قطبی گرایی و مقاومت در برابر هژومونی غرب، موضوع مقاومت اسلامی در فلسطین به یکی از محورهای اساسی سیاست خارجی این دولت تبدیل گشت. به شکل عام، جهت گیری‌ها، خطوط کلی و رویکرد سیاست خارجی دولت نهم در قبال فلسطین مبتنی بر اصول کلی نظام به شرح ذیل قابل دسته بندی است:
1.با توجه به ماهیت مبتنی بر غصب، اشغالگری و توسعه طلبی رژیم صهیونیستی، تأکید براینکه این رژیم، سرزمین فلسطین را به زور تصرف و اشغال نموده و بنابراین صهیونیست‌ها باید از کل سرزمین فلسطین رانده شده و این سرزمین در اختیار صاحبان واقعی آن یعنی فلسطینی‌ها قرار گیرد؛
2. مخالف با شناسایی و مشروعیت بخشیدن به رژیم صهیونیستی؛
3. به چالش کشیدن تابوی هولوکاست در صحنه بین المللی؛
4. مخالفت با هر گونه گفتگو و سازش با رژیم صهیونیستی و عادی سازی روابط با آن؛
5. حمایت از مبارزات رهایی بخش و انتفاضه ملت و گروه‌های مقاومت علیه اشغالگران صهیونیست برای رفع کامل اشغال از فلسطین تاریخی و احقاق حقوق کامل فلسطینی‌ها به ویژه حق بازگشت آوارگان به موطن اصلی شان؛
6. تأکید بر عدالت در حل بنیادی مساله فلسطین؛
7. تأکید بر راه حل دموکراتیک جمهوری اسلامی ایران برای حل مساله فلسطین، مبتنی بر برگزاری همه پرسی عمومی با مشارکت همه ساکنان اصلی و صاحبان حق در فلسطین اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی برا‌‌ی تعیین نوع نظام سیاسی حاکم بر فلسطین؛
8..تأکید بر اینکه مقاومت و مبارزه جهادی علیه رژیم صهیونیستی تنها راه حل باز پس گیری سرزمین‌های اشغالی و احقاق حقوق از دست رفته ملت فلسطین و ملتهای منطقه است؛
9. تقویت خط مقاومت در برابر رژیم صهیونسیت در صحنه فلسطینی و منطقه؛
10. حمایت و پشتیبانی همه جانبه از دولت قانونی، مردمی حماس در برابر فشارهای گسترده سیاسی خارجی و محاصره اقتصادی؛
11. تلاش برای ایجاد چتر حمایت سیاسی از دولت قانونی حماس در مجامع مختلف منطقه‌ای و بین المللی؛
12. ایجاد ارتباط متوازن با همه گروه‌های فلسطینی مومن به خط مقاومت و حمایت از وحدت ملی فلسطینی؛(8)
1.2 مقاومت اسلامی در لبنان
دیپلماسی دولت عدالت محور که می‌توان از آن به عنوان یک دیپلماسی مقاومتی ،جامع و پایدار تعبیر کرد(9) با شرایط منطقه‌‌ای و بین المللی بعد از 11 سپتامبر و تاثیرات عمیق آن بر تحولات لبنان، همخوانی و تطبیق مناسبی یافت و بخش قابل ملاحضه‌‌ای از اهداف این دیپلماسی در لبنان تحقق یافت.(10) بر این اساس می‌توان راهبرد احمدی نژاد در تعامل با مقاومت اسلامی لبنان به منظور الگوسازی برای کشورهای اسلامی در مصادیق ذیل خلاصه کرد.

1.2.1حمایت و تقویت جبهه مقاومت
پس از حمله اسرائیل به لبنان در اوایل دهه هشتاد میلادی و انشعاب حزب امل، گروهی که هسته اولیه حزب الله را تشکیل می‌دادند، به ضرورت ایجاد تشکیلات اسلامی واقف گشته و با سرلوحه قرار دادن سه اصل«ایمان به اسلام، مقاومت در برابر اسرائیل و رهبری شرعی ولی فقیه» به عنوان اهداف تشکیل حزب الله اقدام به تهیه طرحی برای ارائه آن به حضرت امام نمودند. برای تحقق این اهداف یک گروه نه نفری مرکب از علمای بقاع، کمیته‌های اسلامی و جنبش امل اسلامی طرح نهائی خود را که به «سند 9» معروف شده به حضرت امام خمینی (ره) تقدیم کردندو مورد موافقت ایشان نیز قرار گرفت و در نتیجه با نظر موافق ولی فقیه، مشروعیت یافت. در نهایت حزب الله لبنان در یک گرد همایی سیاسی رسمی در 16 فوریه 1985 (27/11/1363) با صدور بیانیه، هویت ، راهبرد و برنامه ایدئولوژی خود را برای اولین بار اعلام نمود(11)
در زمانی که، ضربه به مقاومت اسلامی در منطقه و بویژه لبنان در دستور کار ایالات متحده امریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفت و دشمن جنگ 33 روزه- (حرب تموز) در ژوئیه 2006- را بهانه‌‌ای برای تحقق این هدف قرار داد. دکتر احمدی نژاد با تکیه بر منویات مقام معظم رهبری و براساس فرمایش مبنی بر اینکه «دفاع از حزب الله لبنان بر همه جامعه اسلامی واجب است»(12)با تلاش همه جانبه، حضور فعالی در این صحنه داشتند.به طور کلی می‌توان راهبرد ایشان در حل بحران لبنان را در سه مرحله خلاصه کرد1.ابتدأ مدیریت سیاسی برای حل بحران 2. سپس عملیات امداد رسانی،با هدف تقویت و پشتیبانی از مقاومت، 3. و در نهایت بازسازی مناطق آسیب دیده و بازگرداندن مردم به منازل. ثمره استراتژی ایشان این شد که، نه تنها ضربه‌‌ای به مقاومت اسلامی وارد نیامد بلکه جریان مقاومتی در منطقه و جهان ابعاد گسترده تری به خود گرفت و بیش از پیش حفظ و تقویت شد.(13)

1.2.2 تثبیت مقاومت در چارچوب و حدت ملی لبنان
همچنان که راهبرد احمدی نژاد، طی جنگ 33 روزه و بعد از آن تقویت و حمایت از مقاومت اسلامی بود، ضرورت ایجاب می‌کرد که در روند تحولات آتی لبنان نیز در راستای بیان شده، برنامه ریزی نماید و به منظور تثبیت مقاومت و دستاوردهای آن اقدام کند. در این راستا با توجه به ظرفیت‌ها و شرایط داخلی لبنان، حمایت از گسترش حوزه تحرکات مقاومت در لبنان و ایفای نقش مؤثر در توافق لبنانی در دستور کار دولت عدالت محور قرار گرفت.(14)

1.2.3 مبارزه با فتنه مذهبی و طائفه‌ای
ایجاد درگیری‌های مذهبی و طائفه‌‌ای در کشورهای منطقه بعد از 11 سپتامبر بصورت جدی در اولویت امریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفت. افغانستان، پاکستان، عراق و لبنان نقاط بحرانی بودند که پتانسیل‌های این فتنه را داشته و هدف اصلی هم ضربه به منافع جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت بوده است. قتل رفیق حریری یک شخصیت سنّی و مطرح وابسته به عربستان صعودی بدون برنامه و هدف نمی باشد. این ترور مسیر ورود لبنانی‌ها به تنش‌های طائفه‌‌ای را بیش از پیش فراهم آورد و مقدمه‌‌ای برای ایجاد فشار گسترده تر بر حزب الله لبنان گردید. در این چهار چوب برای خنثی سازی این فتنه، دیپلماسی دولت عدالت محور در دو سطح داخل لبنان و منطقه‌‌ای منطبق بر فرمایشات مقام معظم رهبری «اصل هم دلی امت اسلامی در زمان ما(15) » به صورت فعال در آمد و تلاش‌های زیادی نیز در این راستا صورت گرفت که دستاوردهای خوبی، هم برای مقاومت و هم برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشت.(16)

1.2.4 دیپلماسی اقتصادی
علرغم عدم استقرار و ثبات سیاسی در لبنان و تاثیرات وعوارض منفی آن بر اقتصاد این کشور، دولت عدالت محور با تاکید بر تقویت «اقتصادی - سیاسی» در قبال لبنان، بر شناخت و بررسی بازار لبنان و چالش‌ها و فرصت‌ها به خصوص سرمایه گذاری، صنعت بانکداری، تجارت خارجی لبنان، صنعت، انرژی، توریسم ، شرایط مالی واعتباری وتجاری و شناخت از شاخص‌های کلان و بازرگانی و صنعتی این کشور متمرکز گردید و مدل «توسعه و تعمیق روابط اقتصادی دو جانبه» در دستور کار قرارگرفت. در نهایت، این راهبر دستارود‌های خوبی برای هر دو کشور به همراه داشت.(17)
 

2.تشکیل جبهه ضد امپریالیستی

پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و حرکت به سمت مرکز زدائی از غرب با محوریت ایران، نگاه دیگری نسبت به تعامل با کشورهای جهان سوم صورت گرفت. اگرچه با بروز برخی مشکلات کمتر به این مسئله توجه شد اما پس از روی کار آمدن احمدی نژاد توجه‌‌ای دگر باره به این موضوع صورت گرفت.
با توجه به این اصل و وجود دولتهای استقلال خواه و مردم گرا در آمریکای لاتین که شباهت زیادی به سیاست دولت جمهوری اسلامی ایران داشتند و حتی در امر مبارزه با امپریالیسم ایلات متحده کاملاً با ایران همسو بودند، فرصتی تاریخی برای تشکیل یک جبهه ضد امپریالیستی فراهم شد. وجود دولت‌های ضد استکباری و سلطه ستیز در آمریکای لاتین(چاوز در ونزئلا، مورالس در بولیوی و ارتگا در نیکاراگوئه) امکان تسری این سیاست به دیگر کشورهای منطقه را بوجود آورد. این وضعیت برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم بود، چرا که به این وسیله نه تنها به مقابله با امریکا و جلوگیری از استمرار هژمونی آن پرداخت بلکه در دنیا به عنوان یک قدرت فرا منطقه‌‌ای مطرح شد که قابلیت تاثیر گذاری در امریکا لاتین را دارد.(18)

3. تلاش برای اتحاد جهان اسلام

اتحاد به عنوان مهمترین راهبرد برای جامعه پذیری و امت سازی در آموزه‌های قرآنی و نبوی همیشه مورد اهتمام و توجه بوده است. برای ساخت و ایجاد امتی یگانه و واحد، با ویژگی‌های جامعه نمونه و برتر نیاز به تغییر در بینش و نگرش در کل جهان اسلام می‌باشد. جهان اسلام در حال حاضر در حساس ترین مراحل تاریخ زندگانی خود قرار گرفته و درشرایط کنونی همبستگی کامل دشمنان اسلام را برای مقابله با اسلام و مسلمانان در هر سوی جهان مشاهده می‌گردد. جهان اسلام با توجه به اهرمهای قوی اقتصادی و موقعیت خاص جغرافیایی و سابقه غنی فرهنگی، به خوبی قادر به ایفا نقش مهم در جهان آینده خواهد بود. و در صورتی که آنان متحد شوند، کشورهای مسلمان به عنوان یک محور قوی و مؤثر در شرایط نوین بین المللی مطرح خواهند شد. جمهوری اسلامی ایران با قدرت فرهنگی و پرستیژی که در جامعه جهانی و جهان اسلام دارد، استراتژی وحدت را به عنوان یکی از اصول خود در سیاست خارجی مطرح نمود. جمهوری اسلامی این امکان را دارد که مرکزیت این اتحاد را داشته باشد و با مطرح کردن آن با دیگر کشورها قدم مؤثری برداشته، زیرا کشورهای اسلامی از پاکستان تا شمال آفریقا دارای قدیمی ترین تمدنها و تاریخ هستند و آنچه منطقه را تجزیه کرده مصنوعی است و اهداف استعماری آنها را بوجود آورده است. دکتر احمدی نژاد در سخنرانی خود در کنفرانس اسلامی در عربستان بر این نکته تاکید کرده و اصول و پیامدهای این اتحاد را بر شمردند که به شرح ذیل می‌باشند:
الف. پیوستگی و اتحاد دولتها و ملتهای اسلامی باعث ایجاد یک قدرت بزرگ خواهد شد و این قدرت بزرگ در جهت حفظ صلح جهانی و کرامت انسانها خواهد بود؛
ب. تقویت روابط اقتصادی بین کشورهای مسلمان؛
ج. معرفی مهروزی عملی و برادرانه همراه با صلح و آرامش؛
د. تاسیس دیوان داوری اسلامی برگرفته از قوانین اسلامی؛
ه. مبارزه با رژیم غاصب صهیونیستی؛
و. رفع تهدید از کشورهای مورد تهدید استکبار؛
ز. به علت وجود بیش از 1 میلیارد مسلمان در جهان، مسلمانان باید یک نماینده در شورای امنیت داشته باشند؛
ح. تشکیل سازمان حقوق بشر جهت پیگیری حقوق مسلمانان(19)

4.نفوذ در ساختارهای تصمیم گیری

الف. نفوذ و تاثیرگذاری در سازمان ملل و مجامع بین المللی
سازمان ملل متحد، سازمانی بین‌المللی است که در 1945 میلادی پس از پایان جنگ جهانی توسط 51 کشور بر مبنای چهار تفکر اساسی صلح، استقلال، توسعه و حقوق بشر تأسیس و جایگزین جامعه ملل شد.(20)اما با توجه به اینکه پیروزمندان این جنگ، در تعیین ساختار اصلی سازمان ملل متحد و ترکیب آن از آزادی عمل برخوردار بودند، ساختار آن را به گونه‌‌ای طراحی کردند که حافظ منافع آنها باشد. جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از این امر از ابتدای انقلاب نگاه خاصی به این سازمان نداشت اما از آن به عنوان پایگاهی برای رساندن پیام انقلاب و صدور آن به همه کشورها و ملت مورد استفاده قرار داد.
دولت عدالت محور با رویکرد دیپلماسی فعال و حضور پر توان در عرصه بین المللی با احیاء شعائر اسلامی-انقلابی بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش مورد توجه جهانیان قرار داد، بطوری که دکتر احمدی‌نژاد در طول هشت سال ریاست جمهوری، چندین بار در سازمان ملل حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت. بر مبنای دیدگاه ایشان، با حضور فعال و قدرت‌مند و ارائه افکار و دیدگاه‌های نو، می‌توان در تصمیم گیری‌های سازمان نفوذ کرد و تصمیمات مهم آن را تحت تاثیر قرار داد. ایشان معتقند تغییر شرایط جامعه بین المللی زمینه لازم را برای تحول در ساختار و منشور سازمان ملل را ایجاد نموده است. همچنین بر مبنای دیدگاه ایشان ائتلاف با گروه کشورها، خصوصاً اجماع کشورهای مسلمانان و ملل آزاده در مجامع جهانی می‌تواند جلوی قطعنامه‌ها و قوانینی که جهت سلطه بر کشورها تنظیم می‌شود گرفته و یا حداقل موارد آن را تعدیل نماید(21) برگزاری شانزدهم گردهمای جنبش عدم تعهد در تهران و تاکید احمدی نژاد بر مواضع بیان شده نقطه عطفی در پیش برد این راهبرد بود.

ب‌. نفوذ در ساختارهای تصمیم گیری ایالات متحده
آمار رسمی و دقیق در باره جمعیت مسلمانان در ایالات متحده امریکا وجود ندارد اما تخمین زده می‌شود که تعداد آنها بین 6 تا 9 میلیون بوده که اغلب آنها از نواحی بالکان، ایران، کشورهای عربی،ترکیه، اندونزی، مالزی،هند، پاکستان و بنگلادش می‌باشند. نظر سنجی بنگاه زاگبی از فعالیت گروهای مسلمان حاکی از ترقی این فعالیت‌ها در سالهای اخیر است. مطابق این نظر سنجی علی‌رغم فشارهای وارده به مهاجرین و شهروندان مسلمان مقیم امریکا ناشی از حملات تروریستی 11 سپتامر 2001 ، هویت اسلامی مسلمانان بزرگترین عامل در فعالیت سیاسی این گروه در امریکا می‌باشد. بنابراین جامعه مسلمان امریکا و ایرانیان مقیم این کشور با توجه به تعداد جمعیت آنها می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در انتخابات مجلس نمایندگان، سنا و ریاست جمهوری لحاظ شده و مورد توجه قرار گیرد. همچنین وجود نمایندگان مسلمان در کنگره و مجلس سنا می‌تواند سیاست‌های سلطه گرانه بر ضد جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان را متوقف و یا حداقل تضعیف نماید. با وجود این پتانسیل بالا در جامعه امریکا، جمهوری اسلامی ایران از بدو انقلاب استراتژی جامع و مشخصی در جهت استفاده از این پایگاه را نداشت اما پس از روی کار آمدن دولت عدالت محور، راهبرد‌های زیر برای تقویت و نفوذ در اقلیت مسلمان و ایرانیان مقیم در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار گرفت:
1. دیدار با ایرانیان مقیم در ایالات متحده در خلال اجلاس سران در سازمان ملل؛
2. توجه به وضع ایرانیان در این کشور و تاکید بر حل مشکلات آنان در امور گذر نامه، خدمت نظام وظیفه و مسائل حقوقی آنان؛
3. استفاده از نظرات و اندیشمندان ایرانی ساکن در ایالات متحده؛
4. دیدار و سخنرانی برای علما و روحانیون مسلمان سراسر امریکا(22)

ج‌. تاثیر بر افکار عمومی و نخبگان جهان
یکی از ویژگی‌های بارز دکتر احمدی‌نژاد، تاثیر سخنان ایشان بر افکار عمومی می‌باشد بطوری که به نقل از یکی از کارشناسان ارتباطات و رسانه، دکتر احمدی نژاد یک رسانه است و ایشان قادر به برانگیختن افکار عمومی می‌باشد. علت این امر را باید در مردمی بودن و بیان دیدگاههای عموم مرد دانست. از سوی دیگر افکار و سخنان ایشان تنها برای افکار عمومی نبوده بلکه نخبگان نیز به دنبال سخنان دکتر احمدی نژاد می‌باشند، مثال واضح این اقدام، سخنرانی ایشان در دانشگاه کلمبیا در مهرماه 1386 شمسی بود که با وجود توهین رئیس دانشگاه، دکتر احمدی نژاد سخنان خود را برای دانشجویان و اساتید بیان نموده، بطوری که در ترم جاری اکثر تکالیف درسی دانشجویان رشته سیاسی در مقطع فوق لیسانس و دکترا دانشگا‌ه‌های ایالات متحده و کانادا در خصوص ایشان و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است.(23)

د‌. نفوذ در رسانه‌ها
در عصر کنونی کمتر دولتی را می‌توان یافت که بتواند با سرعت شگفت انگیز رسانه‌های جهانی، به ویژه رسانه‌های تصویری، در سیاست خارجی ، حرکت کند. رسانه‌ها بازیگران غیر دولتی سیاستگذاری خارجی امروز کشورها هستند که فعالیت آنها را نه می‌توان کنترول نمود و نه می‌توان نادیده گرفت.(24)
نفوذ همه جانبه موج فراگیر نظام سلطه در ابعاد رسانه‌‌ای بسیار قابل توجه است. این موج در اولین خیزش خود حوزه کشورهای عربی و امریکای شمالی را در نوردید و تولیداتی خاص این دو حوزه با یک هدف کلی در دستور کار قرار گرفته اند. فراگیری وتسلط این موج در کشورهای عربی به خوبی محسوس است تا حدی که جزئی ترین شوون اجتماعی و فردی را تحت تاثیر و تغییر قرارد داده است. دولت عدالت محور با توجه به اهمیت رسانه‌ها در جهان امروز تلاش نمود به بهترین نحو از این ابزار استفاده نماید، هرچند که رسانه‌ها دراختیار نظام سلطه قرار دارد. دکتر احمدی نژاد بطور مستمر در مصاحبه‌های مطبوعاتی با خبرنگاران شرکت نمود.
ایشان از این ابزار برای بیان دیدگاه و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به منظور صدور اسلام انقلابی و انقلاب اسلامی استفاده نمود .
همچنین به علت محبوبیت دکتر احمدی نژاد در سطح جهان وبین ملتها، به همراه طرح گفتمانی جدید از اسلام سخنرانی ایشان در مجامع بین المللی مشتاقان بسیار زیادی پیدا کرد بطوری که در سخنرانی اخیر ایشان در دانشگاه کلمبیا ایالات متحد (سال 2007 میلادی) بیش از 500 میلیون بیننده تلویزیونی داشته که به علت حجم بالای بیننده، رسانه‌های نظام سلطه مجبور به پخش این سخنرانی شدند. این موضوع پتانسیل فوق العاده ایجاد کرده که باعث اثرگذاری بر رسانه‌ها شد و با وجود تسلط امپریالیسم بر رسانه‌ها، ایشان توانست این پایگاه را ، به عنوان بلندگوئی برای اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران در اختیار بگیرد.(25)

5. مقاومت و پایداری در سیاست خارجی

جمهوری اسلامی از آغاز پیروزی انقلاب در سال1357 در مقابل انواع مسائل، مشکلات و توطئه‌ها ایستادگی نموده است. این مسائل از توطئه اویل انقلاب توسط ضد انقلاب تا جنگ تحمیلی بوده است و هر بار توطئه‌ها در طول زمان تغییر یافته اما مقاومت رمز پیروزی جمهوری اسلامی در برخورد با تمامی این مسائل و مشکلات بوده است(26) دولت عدالت محور نیز این رویه را- پس از عقب نشینی گسترده در زمان حجت السلام خاتمی- در سیاست خارجی احیاء کرد که مهمترین مصادیق آن، پایداری بر حق مسلم ایران در مسئله انرژی هسته‌ای می‌باشد.
پس از اینکه در تیرماه سال 1384 مردم پای صندوق‌های رفتند و رأی به تغییر دولت اصلاحات دادند و پس از شکل گیری دولت نهم و با روی کار آمدن تیم بعدی به سرپرستی علی لاریجانی و تیم جدید به سرپرستی سعید جلیلی، نسبت به پیگیری حقوق هسته‌ای ایران تغییر رویکرد حاصل شد. این تغییر رویکرد مبتنی بر ایستادگی در برابر خواسته‌های نامعقول غرب در قبال فعالیت‌های هسته‌ای ایران و همچنین پیگیری مذاکرات با کشورهای مختلف بود. و سرانجام جمهوری اسلامی ایران در بیستم فروردین ماه 1386 به جمع کشورهای تولید کننده سوخت هسته‌ای پیوست.(27)
اما پس از این رویه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران شدت یافت تا جائی که ارزش پول ملی در سال 1391 نزدیک به یک سوم کاهش یافت. این فشارها در زمانی بود که ایران و نظام حاکم بر آن به عنوان الگوی خیزش‌های اسلامی اخیر مطرح شده بود و غرب به این نتیجه رسیده بود که برای مقابله با جنبش‌های اسلامی ، باید ریشه این حرکات را مورد هدف قرار دهد. اما پایداری دولت عدالت محور بر سر حق مسلم خود، عزتی دگرباره به جمهوری اسلامی ایران هدید کرد.(28)

6. احیاء شعائر و آرمانهای اسلامی، انقلابی

یکی از مهم ترین مؤلفه‌ها سیاست خارجی دولت احمدی نژاد، احیاء و تقویت شعائر و آرمانهای اسلامی و انقلابی بود. منشاء این مؤلفه در باور به این نظریه است که سیستم و نظام جهانی در آستانه یک تحول جدید می‌باشد و ما وارد یک دوره جدید اندیشه و فرهنگ شده ایم. الگوها و فرمولهای سیاسی و اقتصادی حاکم بر دنیای امروز که سالها از طرف مکاتب مادی و قدرتهای بزرگ ارائه شده، کارکرد و برش خود را از دست داده ودر حال سستی و بحران و حتی افول می‌باشند. با پیروزی انقلاب اسلامی و با تکیه بر ارزش‌های اسلامی و تأثیر آن بر جوامع بشری که به بیداری و خیزشهای ضد استکبار منجر گردیده، سیستم و نظام بین المللی و جهانی در جستجو و تکاپوی ایده‌ها و آرمانهای نوین و سعادت بخش می‌باشد. آمال و ارزشهای انقلاب اسلامی توان این را داشت که نقش اساسی مؤثری در این جریان‌ها ایفا کند(29)
 

پاورقی:

(1) . مولانا،سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص156
(2) . برای نمونه می‌توان به برخی از سخنان ائتلاف‌های اسلامی اشاره کرد:
عزالدین جرفة هماهنگ کننده ابتکار «ائتلاف اسلامی» الجزایر، موضع ایران و سوریه در حمایت از مقاومت فلسطین را تاریخی و شجاعانه دانسته و تبدیل آن به طرحی راهبردی برای محو اسرائیل از روی زمین را خواستار شد. خبرگزاری فارس کد خبر13910828001201
«موسی ابومرزوق» معاون دفتر سیاسی جنبش حماس در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: هیچ کس نمی‌تواند حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از ما را جبران کند.معاون دفتر سیاسی جنبش حماس با بیان اینکه اکنون رژیم صهیونیستی مقاومت اسلامی را جزو معادلات اصلی در منطقه حساب می‌کند، گفت: مقاومت ثابت کرد همکاری مسلمانان می‌تواند پیروزی را رقم بزند. خبرگزاری فارس کد خبر13911215000172
(3). محمدی علیرضا ، نگرشی بر مبانی حمایت از مقاومت اسلامی در سیاست خارجی ایران/ مقاومت اسلامی و منافع ملی، صفحه 22
(4) صحیفه امام(ره) جلد ‏20، صفحه 486
(5). محمدی علیرضا ، نگرشی بر مبانی حمایت از مقاومت اسلامی در سیاست خارجی ایران/ مقاومت اسلامی و منافع ملی، صفحه 30
(6) .همدانی، به نام امام، علیه نظام، ص 53
(7). بیانات مقام معظم رهبری در اجلاس بین‌المللى علما و بیدارى اسلامى‌،09/02/1392
(8).شوشتری، سیاست خارجی دولت نهم در خصوص مسئله فلسطین، ص 560
(9). سخنرانی پروفسور حمید مولانا در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات،13 آبان، 1387 خبرگزاری فارس
(10).شیبانی، دیپلماسی دولت نهم در لبنان،ص459
(11). دارابی، زیتون سرخ «حزب الله الگوی مقاومت» ص39
(12).بیانت مقام معظم رهبری در جمع اقشار مردم بمناسبت سالروز ولادت حضرت علی(ع)17/05/1385
(13). شیبانی، دیپلماسی دولت نهم در لبنان،ص460-468
(14). همان ص469 -475
(15) بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هم اندیشی علمای شیعه و اهل سنت 25/10/1385
(16).همان ص 476
(17)همان ص 478
(18) .محمدی، مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص 175
(19). محمدی، مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد،ص 194
(20). آقایی،سازمانهای بین المللی،ص 880-91
(21).محمدی، مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص 214-217
(22) محمدی، مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص 217-220
(23) محمدی،مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد ص220
(24).مولانا، اطلاعات و ارتباطات جهانی: مرزهای جدید در روابط بین الملل
(25). محمدی،مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص 223
(26).محمدی، مولانا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، ص 202
(27). همدانی، ایران بین دو کودتا،ص 78
(28).البته در این محاسبات نقش مردم همیشه در صحنه ایران را نباید فراموش کرد. ایرانیان در سی و چند سال با استقامت در برابر تحریم‌ها خود را به عنوان الگوی شهروند مسلمان مطرح کردند. به شکل خاص حضور گسترده در راهپیمایی گرامی داشت سی و پنجمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران، به رغم تمام تحریم‌ها و تلاش‌های غرب و رسانه‌های آن در عدم پوشش این مراسم عظیم، مورد توجه و پوشش خبری رسانه‌های جهان قرار گرفت و این خود نقش موثر در خنثی سازی برنامه ی غرب داشت. فرانسه، المیادین، آسوشیتدپرس، شین‌هوآ، رویترز و دیگر خبرگزاری‌های جهان از جمله پوشش دهندگان این مراسم بودند.
1- خبرگزاری شین‌هوآ در گزارشی با اشاره به اینکه انقلاب سال 1979، به سقوط رژیم شاه که مورد حمایت آمریکا بود، منجر شد فراخوان شخصیت‌های سیاسی، مذهبی و فرهنگی در ایران برای شرکت در راهپیمایی ساگرد انقلاب را مورد توجه قرار داد.
2- فیصل عبدالساتر، کارشناس لبنانی مسائل منطقه: امام خمینی(ره) وجدان‌های خفته جهان اسلام را بیدار کرد؛ انقلاب ایران معادلات جهان را تغییر داد؛ تاثیرات مستقیم پیروزی این انقلاب بر جریان بیداری اسلامی غیر‌قابل انکار است.
3- پایگاه کنیایی استاندارد دیجیتال: انقلاب اسلامی ایران همچنان موجب افتخار ایرانی‌ها است؛ این کشور پس از 34 سال مصمم به حفظ منزلت و قدرت انقلاب اسلامی و دلاوری مردم خود بوده و دستاوردهای بسیاری در زمینه‌های مختلف داشته است.
4- پایگاه خبری المنار: مردم ایران در سی و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب خود، امروز با شرکت میلیونی در راهپیمایی‌، حمایت خود از اصول انقلاب و آرمان‌های آن را اعلام می‌کنند.
http://www.nahadsbmu.ir/detail.aspx?content=news&gidview=6819
(29). مولانا، مؤلفه‌های بنیادین در سیاست خارجی دولت نهم، ص 104